Relacje zawsze są rodzajem wymiany energii. Dajemy ją i bierzemy od innych. Są jednak ludzie, z którymi kontakt kończy się uczuciem wyczerpania, przytłoczenia i wrażenia, że pozytywna energia zupełnie z nas uleciała. Osoby takie nazywa się niekiedy wampirami energetycznymi (wysysają z nas energię, nie zawsze świadomie). Takie toksyczne zachowanie często pojawia się w zaburzeniach osobowości.
Jak w „Psychology Today” wyjaśnia psychiatra i psycholog Sherrie Bourg Carter, „wysysacze energii” to ludzie natrętni, nadmiernie dramatyzujący i nadmiernie krytyczni (szukają winy niemal wszędzie i u wszystkich, oprócz siebie). Wampiry energetyczne to osoby kłótliwe (problem mogą stanowić nawet błahostki) i nieprzyjmujące odmowy. Na świat wciąż patrzą bardzo negatywnie. To chroniczni narzekacze.
Celem tego typu ludzi są przede wszystkim osoby wrażliwe, współczujące, te, które zwykle są gotowe wysłuchać i zaoferować pomoc. Tymczasem, „nie ma powodu, by ich problemy stały się twoimi” — przypomina Sherrie Bourg Carter i zdradza trzy strategie radzenia sobie z wampirami energetycznymi.
„W czasach, w których żyjemy, energia, zwłaszcza ta pozytywna, jest na wagę złota. To nie jest coś, co powinieneś dobrowolnie oddać tym, którzy chcą to ukraść” — podkreśla ekspertka.
Pierwszym krokiem do radzenia sobie z wampirem energetycznym jest rozpoznanie go. Jego negatywna „moc” nie zawsze jest od razu widoczna. „Na początku mogą cię zaintrygować, a ich historie sprawić, że będziesz chciał usłyszeć więcej” — przestrzega Carter. „Wkrótce jednak zaczniesz zdawać sobie sprawę, że coś jest nie tak. Nie ignoruj tych uczuć. Zwróć szczególną uwagę na swoje instynkty i fizyczne reakcje po spotkaniach” — radzi. Jeśli po kontakcie z daną osobą twoje mięśnie są napięte, masz bóle głowy, jesteś drażliwy, smuty, zdezorientowany lub negatywne nastawiony, „być może w twoim życiu pojawił się wampir energetyczny”.
Kolejnym krokiem jest ograniczenie kontaktu z „wysysaczem energii”. „Jeśli nie możesz całkowicie się odłączyć, np kiedy chodzi o członków rodziny lub współpracowników, ustal sztywne granice” — radzi psycholog. Można to zrobić np. uprzedzając, że mamy dla tej osoby dokładnie pięć minut.
Trzecia rzecz to pamiętać, by nie dać się wciągnąć w grę. „Bez względu na to, jak bardzo wierzysz, że jesteś w stanie rozwiązać ich problemy, nie zrobisz tego” — podkreśla Sherrie Bourg Carter. Nawet jeśli ci się uda zażegnać jeden kryzys, „chronicznie negatywny człowiek” stworzy nowe, byś mógł je rozwiązać. Najlepszą strategią jest więc wg. ekspertki ochrona siebie poprzez wyznaczenie jasnych i stanowczych granic.
Na koniec Sherrie Bourg Carter ma jeszcze jedną radę: „Zachowaj pozytywne nastawienie i otaczaj się pozytywnymi ludźmi, którzy sprawią, że będziesz czuł optymizm i energię. Jak pisała Helen Keller (amerykańska pisarka, pedagog i działaczka społeczna — red): »Zwracaj twarz do słońca, a nie zobaczysz cienia«”.
Jak rozpoznać wampira energetycznego?
Każdy wampir energetyczny, mimo doskonałych możliwości kamuflażu, ma pewne charakterystyczne cechy. Jego zachowania, otoczenie, które wybiera, schemat, po którym się porusza, by zdobyć to, czego potrzebuje, można dość łatwo zdemaskować. Jeśli uda ci się zachować minimalny dystans i przeanalizować zachowanie osoby, którą podejrzewasz o takie toksyczne zachowanie, szybko zaobserwujesz, jak wiele pokrywa się z cechami wyszczególnionymi przez psychologów i ekspertów badających ludzkie zachowania. Sprawdź, czy osoba, która odbiera się siłę, ma te 10 cech.
Wampir energetyczny nigdy nie bierze na siebie odpowiedzialności
To jedna ze wspólnych cech wampirów energetycznych i narcyzów. Bez względu na to, co się wydarzy i jakby charyzmatyczny był wampir, nigdy nie bierze na siebie żadnej odpowiedzialności. Jest mistrzem przerzucania jej na inne osoby, w białych rękawiczkach. To jeden z powodów, dla których kontakty z nim są tak obciążające psychiczne. Często możesz nawet odczuwać, że bardziej przejmujesz się jego problemami, niż ona sam. Kłopoty, problemy i ich rozwiązania nie wiedzieć czemu, ciążą nagle na tobie.
Po spotkaniu odczuwasz jego psychiczne i/lub fizyczne skutki
Po spotkaniu czy nawet rozmowie telefonicznej z wampirem energetycznym nie dość, że czujesz się bez sił i najchętniej położyłbyś się do łóżka, możesz odczuwać bardzo realne, fizyczne dolegliwości, takie jak senność, ból głowy, bóle i napięcie mięśni. Do tego obniżony nastrój i bardzo kiepskie samopoczucie.
Kochają dramaty i chętnie biorą w nich udział
Wampiry energetyczne mają słabość do teatralnych katastrof i negatywnych wydarzeń. Zawsze znajdują się w środku takich wydarzeń i chętnie podsycają ogień. Niekiedy czerpią bardzo namacalną radość z cudzego nieszczęścia – oczywiście nie afiszują się z takimi emocjami, ale nawet ich próby pocieszenia czy rady, zamiast pomagać, dobijają leżącego. Jeśli dramat dotyczy ich samych, bardzo szybko znajdą kogoś, kto będzie musiał ich uratować i posprzątać cały bałagan.
Zawsze ich jest na wierzchu
Co by się nie wydarzyło w twoim życiu, szybko dowiesz się, że wampira dotknęło coś gorszego. Na pewno znasz takie osoby, które za nic na świecie nie mogą powstrzymać się od dorzucenia swoich trzech groszy i przejęcia atencji w każdej sytuacji. Ich historię mają jedną wspólną cechę – zawsze są „bardziej”. Bardziej smutne, wesołe, niesamowite. Jeśli opowiesz o jakiejś porażce, wampir szybko wykorzysta tę okazję do żalenia się na swoją sytuację, która zasługuje na większą uwagę. Podobnie będzie w przypadku sukcesu — nie wystarczy chęci i miejsca do uczczenia twoich, w kontrze pojawi się sukces wampira, przy którym twoja osobista okazja do świętowania szybko okaże się błaha i nieważna.
Umniejszają problemy innych osób
Wampir energetyczny potrzebuje twojej energii jak powietrza, jeśli jesteś smutny lub przygnębiony, masz jakiś problem, twoje zasoby do karmienia wampira dramatycznie się kurczą. Wampir zgrabnie przeniesie uwagę od twoich trosk na swoje, nie tylko po to, by zyskać uwagę, ale i sprytnie zamienić twoje zadziwienie w emocjonalny bufet.
Lubią grać męczennika lub ofiarę
Aby wampir skutecznie mógł pozbywać się odpowiedzialności, lubi robić z siebie ofiarę. W ekspresowym tempie potrafi obarczyć kogoś winą czy odpowiedzialnością za swoje wybory i działania. W ten sposób również szuka u innych aprobaty czy pocieszenia, które wzmacniałoby jego poczucie wartości i mniemanie o sobie.
Wszystko, co powiesz, może zostać użyte przeciwko tobie (na pewno zostanie tak użyte)
Bez względu na to, jaką masz relację z wampirem energetycznym, to mistrz manipulacji. Skrzętnie zbiera informacje na twój temat, ponieważ każda z nich ułatwia mu wysysanie z ciebie energii. Najlepiej smakują mu informacje bardzo osobiste, trudne dla ciebie – dotyczące twoich obaw czy kompleksów. To prawdziwa emocjonalna uczta, którą można odgrzewać w nieskończoność.
Stawiają cię pod ścianą lub grają na poczuciu winy
Wampiry energetyczne nigdy nie tracą w relacji. Dostają to, czego chcą i nie zawahają się wykorzystać do tego wszystkich dostępnych środków. Doskonale zdają sobie sprawę z tego, że wstyd jest niezastąpiona bronią przeciwko ludziom współczującym i opiekuńczym. Gdy to zawodzi, w ich arsenale pozostaje jeszcze strach i uczucie braku wyjścia.
Są współzależni
Współzależność występuje w bardzo wielu zaburzeniach i toksycznych relacjach, to prawdziwe zamknięte koło zachowań, w którym wszystkie elementy wywołują reakcję łańcuchową. Takie zachowania często pojawiają się w relacjach miłosnych.
Krytykują lub zastraszają
Wampiry energetyczne często są osobami z bardzo nikłym poczuciem własnej wartości, niepewnymi. Aby podnieść swoje szanse, utrzymują swoje ofiary w podobnej niepewności, wiedzą instynktownie, że muszą innych również osłabić. Lubią utrzymywać innych w stałym poczucia zagrożenia. Szybko zaczynasz odczuwać, że jesteś winien im całą swoją uwagę, a sam niekoniecznie zasługujesz na coś więcej. Wampir może również celowo wzburzać twoje emocje, żeby jeszcze mocniej je spotęgować.